Ozimizni Saqlap Qelish wə Qarshiliq Hərkətliri
Helqaragha democratiye, insan heqliri we erkinlikni tarqitishni asasiy qimmet qarishi qilip keliwatqan Amerika Yavropa bashliq chong dolet hokumranlirining bugunki kunde bu qimmet qarishidin yuz orushke qarap mengishi Xitayni intayin heddidin ashuriwetmekte. Trumpning Amerikining menpeetigila kongul bolimen diyishi, Kanada bash ministeri Justin Trueadu ning Xitaydiki insan hoquqlirini tenqidleshning ornigha bizdimu insan heqliri mukemmel emes diyish arqiliq Kanadani Xitaygha qarita insan heqlirini eghizgha elishta heqsiz orungha chushurup qoyushi, we conservtiplar partiyisi hoquq tutqan mezgildiki Kanada Xitay iliman munasivetliridin bir sekrepla qiziq munasivetke otushi, Engiliyening Xitay bilen bashmu bash yeqinlishish uchun Yavropa Birligidin ayrilip chiqishi mana bularning hemmisi weten sirtidiki Uyghur dewasida xelqaraliq munasiwetlerning intayin paydisiz ehwalda turiwatqanlighini korsutup turuptu.
Emma bu digenlik umit putunley yoq, Sherqiy Turkistan dewasi chokushke qarap yuzlendi digenlik bolmaydu. Sherqiy Turkistanning siyasiy, strategiyilik we jughrapiyelik ornining muhim bolushi tupeylidin tarihtin beri Sherqiy Turkistan mesilisige chong doletler kongul bolup kelgen we bu kongul bolushlerde bizning tallash hoquqimiz cheklik bolghan we yaki xata bolghan idi. Dunya weziyiti meyli qandaq ozgersun bizning mesilimiz yenila ozimiz yalghuz hel qilalaydighan mesile emes. Emma tallash hoquqini qandaq qolgha kelturushke teyyarliq qilish bolsa bizning mejburiyitimiz.
Buning uchun weten sirtidikilerning bu dewani olturmey saq tutush bilenla qalmay ijadchanliq bilen algha ilgirlitish ilgirlitish mesilisi novette hemme Uyghur kongul bolushke tegishlik muhim mesile.
Meshhur Xitay urush peylassopi, sunzi herbi ishlar desturining aptori mundaq bir jumle sozni qilghan: “ urushni uzungha sozup dawamlashturishing mumkin, yaki xelqingni dem alghuzup kuchlendurushing mumkin lekin her ikkisini oxshash bir waqitta qilalmaysen” eger Xitayning ozining taktikisidin paydilinip sunzining sozi boyiche qarighanda Uyghurlar Xitay bilen bolghan qarshiliqni uzun muddet we uzluksiz dawamlashturishi kerekmu yaki hazir Uyghurning toxtap ozini kuchlenduridighan zamanimu? Uyghurlar tolep ketiwatqan eghir bedel we hazirqi Uyghurlargha paydisiz boluwatqan helqaraliq weziyet, Uyghurlarning dem leip kuchlinishini shert qilghandek turatti. Mana bu sewebtin, Gerche ozimizni saqlap qelish arqiliq kuchlendurush aqilaniliqi ewj eliwatqandek qilsimu, emma bu aqilaniliq, saqlinip kuchiyish mesilisini, noqul halda Uyghurlarning jismaniy jehettin saqlinip qelish mesilisi bilen arilashturup qoyghandek qilattuq. chunki bizning milli mevjudlighimiz bolghan tilimiz we dinimizni saqlap qelishmu Xitay mustemlikichilliri teripidin cheklen’gen bir sharaitta, biz saqlinip qalimiz we saqlinip qalduq diyishke toghra kelse u peqetla Uyghurning issiq jeni idi. Emma bu issiq jan milliy kimligimiz mensup bolghan milletning erkinligidin ayrilghan jan bolghanliqtin, Uyghur kimligidin ayrilghan bu jan’gha, Uyghurlarni saqlap qelish tebiri emes Xitay bolghan bedenni saqlap qelish tebiri berilse toghra bolidu. Shundaq bolishigha qarimay, hetta beziler qarshiliq herketliri bolmaydighan bolsa Xitay bizni basturushqa bahane tapalmighanlighi uchun biz xatirjemlikke erishishimiz mumkin idi digendek koz qarashlarni teshwiq qilip qan token shehidlerni he dise qilche hijil bolmay eyiplesh derijisige berip yetken idi.
Qarshiliq korsitish bilen saqlinip qelishni bir biridin ayriwetish yaki zit qoyuwelish arqiliq qarshiliq korsetmeslikni terghip qilish, hetta weten sirtidiki eng tinich shekildiki qarlshiliq herketliridin qechish xahishini yetildurush meningche chong bir mentiqe xataliqidur.
Elwette qarshiliq kelturup chiqiridighan eghir bedelni hisaplashmighan shert sharait bilenmu qilche hisaplashmighan halda qarghularche qarshiliq korsitishni kozde tutiwatqinim yoq. Emma hazirgha qeder weten ichide yuz beriwatqan qarshiliq herketlirining hemmisi eghir zulumgha qarita tebi partlap chiqqan herketliri bolup, birinchidin uni hichkimmu hichqandaq bir nezeriye we yaki teshwiqat bilen tossup qalalmaydu.
Ikkinchidin biz qarshiliq korsitishning Uyghurlargha intayin paydisiz ikenligini Xitayning qarshliliqlarni bahane qilip Uyghurlarni putunley qirip tugitiwetishi mumkinligidin ensirigenligimiz uchun qarshiliq herketlirige selbiy nezer bilen qarashqa bashlighan bolsaq bu tolimu asassiz, chunki eger Xitay Uyghurlarni qirip tugitiwetish pursitige erishse , bahane izdishining hajiti yoq, bahanilarni oydurup chiqiralaydu we peyda qilalaydu.
Uchunchidin emiliyette qarshiliq korsitish herketlirining hemmisi, Xitay bilen otturimizdiki perqni chongyatip dushmenlik sepini ayriydighanlighi uchun Uyghurning assimilatsiye bolup yoqap ketishishning aldini elish arqiliq saqlinip qelishi uchun xizmet qilidighanliqtin qarshiliq herketlirini saqlinip qelishtin ayriwetish mentiqe hataliqigha yol qoyidu.
Qisqisi, Yoqap ketishke yuzliniwatqan, qirghinchiliq astida jan talishiwatqan dem aldurup kuchlendurridighan bir eskiri bolmighan emma ozini kimligini saqlap shu millet xelqini dem aldurup kuchlendurushke qelishqa jiddi ehtiyaji boliwatqan bir milletning weziyitini sunzining her ikisini teng qilalmaysen digen sozige zadila chushurelmidim. Chunki hazir biz pursetni emes purset bizni tallawatti. Teghdir bezide qarshiliq korsitishimizge yol qoymisa bezide tinip dep elishimizgha yol qoymaywatatti, we biz teghdir nimige purset berse shuni qilishqa mejbur boluwatttuq. Lekin bir nerse eniq u bolsimu, hayatning bizge beridighan hichnimisi yoq iken dep umit uzushning ornigha hayat bizdin nimilerni kutidu yaki men hayatqa nime bereleymen digenni oylash.